Motorolie blijft een ingewikkeld en interessant onderwerp.
Hieronder vind je een opzet om de verschillende types, functies etc. van motorolie te beschrijven

Motorolie
Een definitie van smeerolie:
Smeerolie is de scheidingsstof tussen twee ten opzichte van elkaar bewegende delen,
met als doel het directe contact tussen die twee delen te voorkomen waardoor slijtage en wrijving zoveel mogelijk beperkt worden.
Daarnaast koelt de olie en dicht het af.
Hieronder een uitleg over :
1. de functies van motorolie
2. de viscositeit van motorolie
3. de verschillende types motorolie
4. de classificatie van motorolie


1. De functies van motorolie
· Smeren van het inwendige van de motor
· Koelen van de motor
· Bescherming tegen corrosievorming
· Schoonhouden van de motor
· Afdichten van keerringen, zuigerveren en klepgeleiders.

Naarmate de olie langer wordt gebruikt neemt de kwaliteit af. De factoren die de snelheid van kwaliteitsvermindering tijdens het gebruik beïnvloeden:
· aantasting door verbrandingsproducten
· de staat van onderhoud van de motor
· het type motor
· de bedrijfsomstandigheden
· de hoeveelheid olie in de motor
· de additieven in de olie

Additieven (dopes) zijn stoffen die aan motorolie worden toegevoegd om de eigenschappen van de olie aan te passen aan de eisen die de motor stelt. Zo zijn er additieven die corrosie tegengaan, temperatuureigenschappen verbeteren, en nog veel meer additieven met andere functies. Additieven moeten op elkaar en op de olie worden afgestemd. De juiste additieven zijn enorm belangrijk in een olie en de benodigde kennis bij fabrikanten gaat erg ver. De kreet "olie is olie" kan bij fanatieke aanhangers van die kreet dan ook tot ,voor hen, verrassende motorschades leiden. Het kopen van olie van een serieus te nemen merk is van GROOT belang.


2. Viscositeit van motorolie
Onder de viscositeit van een olie wordt verstaan de dikte van die olie.
Olie met een hoge viscositeit is "dikke" olie. Deze olie is geschikt voor:
· hoge belasting bij lage toeren
· hoge temperaturen
· verminderen van lekkage door keerringen, klepgeleiders en zuigerveren

Olie met een lage viscositeit is "dunne" olie. Deze is geschikt voor:
· hoge toeren, hoge snelheid
· lagere weerstand
· lagere temperaturen

Met de viscositeitindex wordt aangegeven hoe de olie reageert op hoge en lage temperatuur. Hoe hoger de viscositeitindex hoe minder de eigenschappen van de olie veranderen onder invloed van temperatuur. Een olie met een hoge viscositeitindex verdikt minder bij lage temperatuur en verdunt minder bij hoge temperatuur dan een olie met een lage viscositeitindex.

Een hoge viscositeit en een hoge viscositeitindex zijn dus twee VERSCHILLENDE begrippen! Bij de viscositeitindex draait het om de breedte van het bereik en niet om de hoogste waarde. 5W40 olie heeft dus een hogere viscositeitindex dan 20W50. 5W40 behoudt dus over een groter temperatuurgebied zijn eigenschappen dan 20W50.
Daarbij is 5W40 een dunnere olie dan 20W50.

Een multigrade olie is een olie met een hoge viscositeitindex die zowel aan de specificaties voor een dunne olie bij lage temperatuur voldoet als aan de specificaties voor een dikke olie bij hoge temperatuur. Multigrade olie heeft dus de eigenschappen van een lage en een hoge viscositeit olie in zich verenigd.

Multigrade olie valt binnen meerdere viscositeitklassen, in tegenstelling tot een singlegrade olie, die één viscositeitwaarde heeft. Multigrade reageert minder sterk op veranderingen in temperatuur dan een singlegrade olie. Multigrade olie heeft dus een hoge viscositeitindex.

Bij multigrade olie met viscositeitindex verbeteraars is het belangrijk om de door de voertuig- en oliefabrikant vastgestelde verversingstermijn aan te houden omdat door de veroudering/slijtage van de olie de viscositeit minder kan worden.

De viscositeit van motorolie wordt aangegeven in SAE viscositeitklassen. (bv 5W40 multigrade, en 30 singlegrade). Deze viscositeitsklassen geven alleen de dikte van een olie bij een zekere temperatuur aan, en zeggen niets over de kwaliteit van een olie.


3. Verschillende typen motorolie

A. Minerale olie:
verkregen door raffinage van aardolie. Ondanks de kwaliteitsverbeteringen door de jaren heen blijft minerale olie een mengsel van koolwaterstoffen, waarin zich enkele van het onverzadigde type bevinden (daar was je al bang voor). Door thermische belasting kunnen er ongewenste reacties ontstaan.
Afhankelijk van de overheersende structuur is minerale olie onder te verdelen in:
1. paraffinische
2. aromatische
3. nafteenbasische en
4. mixed base olie.
De kwaliteit van de olie hangt af van de herkomst en de raffinage van de aardolie en van de toegevoegde additieven.

B. Half-synthetische olie:
deze olie is gebaseerd op minerale olie die onder hoge druk en op hoge temperatuur ontdaan wordt van onverzadigde koolwaterstoffen. Dit gebeurt m.b.v. waterstof en katalysatoren. Na dit proces ontstaat een stabielere olie die beter tegen hoge temperaturen bestand is en die een betere viscositeitsindex heeft.

C. Synthetische olie:
deze olie wordt geproduceerd in een volledig beheerst proces zodat de eigenschappen van de olie vooraf bepaald kunnen worden. De viscositeit blijft over een groot temperatuurgebied vrijwel constant. De nadelen van minerale olie zijn verdwenen omdat de olie niet is gebaseerd op die minerale olie.
Voordelen van synthetische olie zijn:
· de olie veroudert minder snel door gebruik
· de lagere vluchtigheid waardoor bijvullen minder vaak nodig is
· het grote schoonhoudende vermogen van synthetische olie. Door veel geringere vuilafzetting blijft de motor langer in goede staat
· door geringere wrijving een lager brandstofverbruik (zo'n 3 %)
en het belangrijkste voordeel:
· de slijtage bij koude start wordt zoveel mogelijk beperkt. Doordat synthetische olie ook bij lage temperaturen dun blijft, bereikt de olie direct bij de start ook de cilinderkop.


4. De classificatie van motorolie
Er zijn 3 verschillende classificatietypen voor de kwaliteit van motorolie:
· de API classificatie (American Petroleum Institute)
· de CCMC classificatie (Committee of Common Market automobile Constructors). Deze classificatie is in 1997 vervangen door de ACEA.
· de MIL-spec. classificatie (Military Specification)

De API kwaliteitsclassificatie (alleen benzinevarianten):
SA: Voor motoren die onder lichte omstandigheden werken, de enige toegevoegde dopes (= additieven) zijn een stolpuntverlagend en een antischuimmiddel.
SB: Voor motoren die onder lichte bedrijfsomstandigheden werken waarbij alleen een minimale bescherming tegen slijtage, oxidatie en lagercorrosie noodzakelijk is.
SC: Olie met dopes tegen slijtage, roestvorming, lagercorrosie en sludgevorming (drabvorming in de motor) bij hoge en lage temperatuur. Aanbevolen door Amerikaanse autofabrikanten voor blokken van 1968 tot 1971.
SD: Geeft een betere bescherming op dezelfde punten als de SC olie. Door Amerikaanse autofabrikanten aanbevolen voor benzinemotoren van 1968 tot 1971.
SE: Deze olie geeft meer bescherming tegen olieoxidatie, lagercorrosie en roestvorming en tevens een verbeterde bescherming tegen sludgevorming bij hoge temperatuur.
SF: Een olie met verder verbeterde eigenschappen tegen slijtage, oxidatie, roestvorming , drab- en lakvormige afzettingen en met verbeterde oxidatiestabiliteit. Voorgeschreven door automobielfabrikanten vanaf 1980 tot 1985.
SG: Olie voor benzinemotoren tot 1990, geschikt voor turbo.
SH: Olie voor moderne benzinemotoren. Zeer sterk brandstofbesparend.

Hieronder de codes van de andere twee classificatietypen tegenover de
API tegenhanger:

De dieselvarianten worden hierbij vermeld ivm. overlappingen. Bij API begint de dieselspecificatie met een C, bij CCMC begint de dieselspecificatie met D. Bij de CCMC opvolger ACEA begint de dieselspecificatie met E.


ps:'de olie van action 5w40 schijnt van het merk valvoline te zijn heb ik uit betrouwbare bron verkregen ???

gr rob

Volgens mij is dit schaamteloos gekopieerd incl. fouten (nou ja, fout).
De uitleg over hoe de aanduiding van olie (bijv. 10W40) uitgelegd wordt klopt m.i. niet.
Er wordt gesteld dat:
'5W40 behoudt dus over een groter temperatuurgebied zijn eigenschappen dan 20W50.'
Dat valt niet zo te zeggen.
Het eerste nummer is afaik de viscositeit van de olie (gemeten in saybolt seconden, en geconverteerd naar een SAE index) bij -18 graden C, het tweede de viscositeit gemeten bij 100 graden C.
De Saybolt schaal is grofweg een meting waarbij een bepaalde hoeveelheid olie (aantal ml) bij een bepaalde temperatuur door een bepaald klein gaatje moet stromen. Het aantal seconden dat dat duurt is dan de saybolt waarde. Bij motorolie wordt een SAE waarde aangehouden waarbij de saybolt waarde dus geconverteerd wordt naar de SAE index.
Het verschil tussen 5w40 en 20w50 is dat 5w40 dunner is bij zowel -18 als bij 100 graden. Het zegt helemaal niets over het temperatuurgebied, of behoud van z'n eigenschappen. (bij een 5W60 olie zou je kunnen stellen dat deze koud wel dunner is dan 20w50 en warm dikker is.)
De enige uitzondering hierop zijn 0W olien. Iets kan natuurlijk niet in 0 seconden ergens doorheen stromen. Deze olien registreren afaik gewoon als 5w, maar hebben een nog lagere temperatuur waarbij de olie vloeibaar is (ongeveer -50 itt 5W, wat ongeveer bij -40 stolt). Ze zijn koud dus niet per definitie dunner dan een 5W olie, tenzij het heel koud wordt.
Een olie kan zowel 'te dik' als 'te dun' zijn, waarbij dit voor koude start als bedrijfstemperatuur ook nog eens kan verschillen.

Uiteindelijk is de juiste keuze terug te leiden op het motorontwerp en de klimaatzone waarin de motor draait. Welke olie het meest geschikt is voor een bepaalde motor kan je niet aflezen van de oliecode.
5W50 is bijvoorbeeld geen 'betere' olie dan 10W40. Als 10W40 aangeraden wordt (dat is natuurlijk een leidraad), is het dus nooit verstandig om 'blind' 5W50 te gaan gebruiken omdat 'dat wel beter zal zijn'. Ik zou zelf de waarde gebruiken die de fabrikant aanhoudt, tenzij er hele sterke indicatoren aanwezig zijn om daarvan af te wijken (heet klimaat, mechanische inconsistenties)

nog een aanvulling: synthetische olie kan je globaal indelen in 2 soorten:
olie op basis van polyglycol en olie op basis van polyolefin. (er zijn natuurlijk ook nog siliconenolien etc)
Olie op basis van polyglycol kan je niet mengen met minerale of half-synthetische olie, maar volgens mij wordt polyglycololie niet toegepast als motorolie. Waarschijnlijk wel als basis voor andere smeerolien (versnellingsbakken etc), dus meng dat soort olien nooit door elkaar (bijvoorbeeld om een 'leuke olie voor een motorfiets' te maken waarbij de bak ook door de motorolie gesmeerd wordt)
Ten slotte bij een oliewissel altijd het filter meewisselen, en het carter goed laten leeglopen

nou weten we 't zeker